سمیه رفعتی الاشتی

هدف: بررسی پراکنش مکانی و زمانی رخداد آذرخش و روند تغییر آن روش و داده: پراکنش مکانی و زمانی رخداد آذرخش و روند تغییر آن با کاربرد محصوالت شبکه ای اقلیمی آذرخش OTD-LIS در گسترهی E 65-°۲5E °و N 4۲ -°N ۱5°مطالعه شد. پراکنش ماهانه مکانی و زمانی رخداد آذرخش بر اساس دادههای HRMC و روند تغییر رخداد آذرخش در دورهای حدود بیستساله )۱995-۲0۱4 )بر اساس دادههای LRMTS و با کاربرد شیب رگرسیون استاندارد شده و نرم افزار R بررسی شد. یافته ها: بر اساس ویژگی های فعالیت آذرخش میتوان ایران را به هشت ناحیه تقسیم کرد. کمینهی رخداد آذرخش و بنابراین فعالیت همرفتی در مرکز و شرق کشور رخ میدهد. بیشینه ی آن در ماههای جون تا آگوست در شمالغرب، در ماههای نوامبر تا می در غرب، جنوب غرب و جنوب و در ماه سپتامبر در جنوب رخ میدهد. بیشینهی رخداد در جنوبغرب و غرب ایرا ن، تحت تأثیر فعالیت منطقهی همگرایی دریای سرخ است. شدیدترین روند افزایشی رخداد آذرخش به ترتیب در جنوبشرق ایران در فصل تابستان، دریای مازندران در فصل زمستان، محدودهی بین دریای سیاه و مدیترانه در فصل پاییز و باالخره جنوب خلیج فارس در فصل بهار رخ داده است. از سوی دیگر شدیدترین روند کاهشی نیز به ترتیب در مرکز دریای سرخ و محدودهی دریای سیاه و مدیترانه در فصل تابستان مشاهده شده است. نتیجهگیری: بنا به تغییر معنادار آذرخش، به عنوان تظاهری از فعالیتهای همرفتی، در برخی نقاط و ماهها در دو دهه ی مطالعه شده، و با توجه به تأثیر فعالیتهای همرفتی بر رژیم بارشی ایران، می توان انتظار داشت تغییری مؤثر در ویژگی های رژیم بارشی ایران در نتیجه ی پدیده گرمایش زمین رخ دهد. نوآوری، کاربرد نتایج: برای نخستین بار اقلیمشناسی آذرخش با استفاده از دادههای ماهوارها ی مطالعه شده است. روشن شدن توزیع فضایی و زمانی رخداد این پدیده در سطح ایران و منطقه و همچنین روند تغییر آن چشمانداز روشنتری در رابطه با رخداد سامانه های همرفتی ایجاد کرده است