1403/10/06

حافظ مهدنژاد

مرتبه علمی: دانشیار
ارکید:
تحصیلات: 0
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکده علوم انسانی
نشانی:
تلفن:

مشخصات پژوهش

عنوان
ارائۀ چارچوب نظری فرآیند عملیاتی‌کردن شهر هم‌گرا: رهیافت فراترکیب
نوع پژوهش
مقاله چاپ‌شده
کلیدواژه‌ها
توسعۀ پایدار شهر هم‌گرا رویکرد شهر هم‌گرا Bo01 فراترکیب
سال 1401
مجله اقتصاد شهری
شناسه DOI
پژوهشگران حافظ مهدنژاد

چکیده

مدل شهر هم‌گرا توانسته است مبانی نظری توسعۀ پایدار در شهرها را در عرصۀ عمل اجرایی کند و کارآمدی آن را به منصۀ ظهور برساند. شهر هم‌گرا به علت مشخصۀ مقیاس‌پذیری آن، قابلیت سازگاری و کاربست در مکان‌های گوناگون جغرافیایی و شهرهای مختلف اعم از توسعه یافته و درحال توسعه را دارد. بر همین اساس، هدف پژوهش حاضر، تدوین مدل نظری فرآیند تحقق پذیری شهر هم‌گرا برای بهره‌گیری سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان شهری در شهرهای کشور است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی-توسعه‌ای و روش آن، کیفی با تأکید بر روش فراترکیب است. جامعۀ آماری مربوط به کلیۀ پژوهش‌هایی است که از سال 2002 تا 2022 در ارتباط با موضوع شهر هم‌گرا منتشر شده است. حجم نمونه شامل 37 مقاله و مستندی است که براساس اصول دهگانۀ برنامۀ مهارت‌های ارزیابی حیاتی انتخاب شده است. ابتدا 11 منبع با بررسی عنوان و 21 منبع با غربال‌گری چکیده حذف شدند، سپس محتوای 42 منبع از لحاظ محتوا و کیفیت تحلیل شد و درنهایت، 37 مقاله برای تجزیه‌وتحلیل نهایی انتخاب شدند. بیشترین تراکم مقالات و منابع مربوط به بازه زمانی 2013-2021 است؛ به طوری که بیش از 70 درصد از مقالات انتخاب‌شده (27 مورد) مربوط به آن است. ضریب کاپای کوهن برای سنجش پایایی درونی و کیفیت برابر با 756/0 با سطح معناداری 000/0 به دست آمد. این رقم نشان‌دهندۀ توافق معتبر و مناسب است؛ زیرا بالاتر از 6/0 است. نتایج پژوهش بیان‌کنندۀ 125 کد در رابطه با شهر هم‌گرا است که در دوازده مقوله متشکل از دورۀ مهم تاریخی، برندهای شهر هم‌گرا، رویکرد (یکپارچه، فراگیر، پاسخگو)، گفتمان توسعه (نهادی، زیست محیطی، فضایی، اجتماعی - فرهنگی و اقتصادی)، عوامل علی، پیامدها (استفاده 100 درصد از انرژی‌های تجدیدپذیر، کربن صفر، پسماند صفر، برندسازی محلی، پارک‌های بادی برای تأمین برق در محله، بازیافت پسماند غذایی به‌عنوان بیوگاز برای تولید برق و گرما، مدیریت آب باران از راه بام‌های سبز، برکه‌ها، تالاب‌ها و کانال‌های آب باران، سبزشدن نمای ساختمان‌ها، فناوری محورکردن زهکشی آب، ساخت لانه‌های امن برای پرندگان، اولویت بالای طراحی مسیرهای عابران پیاده و دوچرخه‌سواری، اقتصاد مبتنی بر صدور فناوری‌های پاک، حفظ و ارتقای تنوع زیستی، غذای پایدار و محلی و غیره) راهبردها، فرآیند اجرایی، مؤلفه‌های کلیدی، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی، کنشگران و و بازیگران در نهایت دانش مورد نیاز دسته‌بندی شده‌اند.