حافظ مهدنژاد

تکنوپلیس به کریدور شهری با تراکم بالایی از صنایع خلاق مبتنی بر فناوری و مجموعه‌ای قوی از ابتکارهای دولتی، خصوصی و دولتی - خصوصی گفته می‌شود؛ بر همین مبنا، هدف پژوهش حاضر، استخراج فرایند تحقق‌پذیری تکنوپلیس در متن شهر دانش بنیان است. پژوهش حاضر از نوع بنیادی و روش آن توصیفی- اکتشافی است. رویکرد آن استفاده از روش‌های فراترکیب و داده‌بنیاد است و در چارچوب مرور نظام‌مند کیفی به تحلیل تطبیقی تحقق‌پذیری تکنوپلیس و ارائه مدل نظری آن پرداخته است. جامعۀ آماری مشتمل بر کلیۀ مقالات و مستنداتی است که در رابطه با موضوع پژوهش در بازه زمانی بین سال‌های 1991 تا 2022 در پایگاه‌های معتبر علمی مانند ساینس دایرکت، اشپرینگر، تیلور و فرانسیس، امرالد، ریسرچ‌گیت و پروکوئست چاپ شده‌اند. روش نمونه‌گیری به‌صورت سیستماتیک و فرایند جست‌و‌جو و انتخاب مقالات مرتبط با استفاده از پارامترهای مختلفی مانند عنوان، چکیده، محتوا و کیفیت روش انجام شده است؛ در این فرایند از 322 مقاله و مستند اولیه، 62 مقاله و مستند برای فراترکیب انتخاب شدند. بیشترین تعداد مقالات و مستندات انتخاب‌شده مربوط به بازه زمانی 2015-2022 بوده است (34 مورد معادل بیش از 50 درصد کل مقالات و مستندات پژوهش). نتایج، بیان‌کننده 76 کد در رابطه با فرایند تحقق‌پذیری تکنوپلیس هستند که به 12 مقوله متشکل از عوامل مکان‌یابی تکنونپلس، پایۀ اولیۀ فناوری، نقش دانشگاه، محرک‌های نوآوری منطقه‌ای، خوشۀ تخصصی، اندازۀ شرکت، انباشت صنعتی، شبکه‌های اجتماعی، ذی‌مدخلان، گسترش بازار، برنامه‌ریزی شهری و درنهایت، لایه‌های چندبعدی و درهم‌تنیدۀ‌ تکنوپلیس تقسیم شده‌اند. براساس تحلیل تطبیقی انواع تکنوپلیس‌ها، دو نوع عمدۀ تکنوپلیس وجود دارد. نوع اول، تکنوپلیس‌هایی مانند سیلیکون ولی و سوفیا آنتیپولیس با کارکرد جهانی هستند که راهبری فناوری اطلاعات و ارتباطات را در سطح جهانی انجام می‌دهند. نوع دوم، تکنوپلیس‌هایی مانند ژانگوانکون و وان نورث هستند که در زمینۀ تولید فناوری، کارکرد محلی و منطقه‌ای دارند و در عین حال به سمت کارکرد جهانی حرکت می‌کنند؛ درنهایت، یافته‌ها به شناسایی شرایط علّی، شرایط زمینه‌ای، شرایط مداخله‌گر، ابعاد محوری، پیامدها و راهبردهای تحقق‌پذیری تکنوپلیس منجر شد.