حافظ مهدنژاد

شهری شدن فقر پدیده­ای است که شهرهای معاصر را به سمت نابرابری سوق داده است. در این میان شاخص­های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی بر شکل­گیری گستره­های فقر شهری تأثیر می­گذارند. بر همین اساس هدف مقاله حاضر ارزیابی شاخص­های مختلف فقر در میان شهروندان شهر شهریار و تأثیر آن بر دسترسی به خدمات شهری و قطبش اجتماعی است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که داده­های آن با استفاده از پرسش­نامه و داده­های ثانویه طرح­های توسعه شهری گردآوری شده است. جامعه آماری شامل ساکنان شهر شهریار است که با استفاده از فرمول کوکران و روش تصادفی، تعداد 322 نفر می­باشد. برای تحلیل داده­ها از واریانس رگرسیون، آزمون اسپیرمن و شاخص نزدیک­ترین همسایه استفاده شده است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که از بین شاخص­های کالبدی، میزان مالکیت مسکن، تراکم جمعیت، نفر در اتاق؛ نسبت واحد مسکونی فاقد گاز، برق، آب آشامیدنی، توالت و حمام؛ تعداد خانوار در واحد مسکونی، تعداد نفر در واحد مسکونی و نوع اسکلت بنا، عمر بنا، مساحت واحد مسکونی از ضریب تأثیر مثبتی درسطح معنا­داری بیش از 95% برخوردار هستند. از میان شاخص­های اقتصادی-اجتماعی نیز میزان درآمد خانوار، میزان بار تکفل، نسبت اجاره نشینی، نرخ بیکاری، دسترسی به کامپیوتر، نرخ مالکیت اتومبیل، بعد خانوار، میزان سالخوردگی، تعداد معلولان، نرخ باروری، میزان مرگ و میر کودکان، نرخ بی سوادی، نرخ تحصیلات عالی ضریب تأثیر مثبتی درسطح معنی­داری بیش از 95% را نشان می­دهند. نمره Z حاصل از میانگین نزدیکترین همسایه برای دسترسی به خدمات اضطراری­، مراکز اداری، تأسیسات شهری و مراکز آموزشی به ترتیب برابر با 76/4-، 5/6، 83/4 و 3/7- است. از این رو توزیع توزیع فضایی این خدمات در سطح شهر شهریار خوشه ای می باشد. نتایج بیانگر تجمع فقر در کانون­های سوم (شهریار) و چهارم(امیریه یا بردآباد) شهر شهریار است که بافت­های فرسوده و سکونتگاه­های غیررسمی بخش­های بزرگی از این پهنه­ها را تشکیل داده است.