|
چکیده
|
مطبوعات ایران، همزمان با تلاش های اصلاح گرایانه عباس میرزا و به دنبال بازگشت دانشجویان ایرانی از خارج از کشور، ظهور کرد. نخستین روزنامه توسط میرزاصالح شیرازی در دوره محمدشاه قاجار منتشر شد وی از جمله کسانی بود که به همت عباس میرزا در سال ۱۲۳۰ ه.ق. به خارج از کشور اعزام شده بود. تا صدور فرمان مشروطیت در ایران، به جز روزنامه هایی که در خارج از کشور چاپ می شدند، همه تمجید از شاهان و روزنامه حکومتی بوده است. روزنامه هایی که در بیداری مردم ایران عهدقاجار تأثیر زیادی گذاشت، روزنامه های غیردولتی بودند که در خارج از کشور چاپ می شدند. یکی از روزنامه های خارج از کشور که در پاریس و به زبان عربی چاپ می شد، روزنامه عروه الوثقی بود. این روزنامه که حاوی افکار و اندیشه های دو اندیشمند بزرگ جهان اسلام سیدجمال الدین اسدآبادی و محمد عبده بود، نخستین ضربات را در کشورهای اسلامی بر پیکر استعمار وارد ساخت. این جریده توانست با ایجاد ارتباط بین همه گروه های مردم، روحانیون داخل ایران و روشنفکران ایرانی در اروپا پلی را ایجاد کنند. روزنامه عروه الوثقی، مهم ترین سند در خصوص اندیشه ها و عملکرد و منبع استخراج افکار، آموزش های سیاسی و اجتماعی سیدجمال الدین است. این نشریه در ۱۸ شماره در مدت ۸ ماه ، از تاریخ ۱۵ جمادی الاولی ۱۳۰۱ ه.ق/ ۱۳ مارس ۱۸۸۴ م. تا ۲۶ ذی الحجه / ۱۷ اکتبر منتشر شد و تأثیرگذارترین نشریه اتحاد اسلامی بود.این مقاله در صدد است تا با روش توصیفی تحلیلی به این مهم بپردازد که تأثیر روزنامه عروه الوثقی در جنبش ها و انقلابها معاصر جهان اسلام چه بوده است؟ دستاوردهای تحقیق نشان می دهد که در بسیاری از جنبش ها همچون عرابی پاشا در مصر (۱۸۳۹- ۱۹۱۱ م) علیه استعمار انگلیس، انقلاب مشروطیت در ایران، حرکت اخوان المسلمین در مصر، حرکت سیاسی – اسلامی الجزایر، انقلاب اسلامی ایران و ... مستقیما تحت تأثیر آموزشهای ضداستعماری سیدجمال الدین قرار داشته اند.
|